کلیله و دمنه ، شاهکاری کم نظیر از نصرالله منشی است . کتابی که به شما آنقدر آموزش می دهد که نه تنها از آن لذت می برید ، بلکه خط به خط با آن همزادپنداری می کنید . اثری فوق العاده با پیشینه‌ای کهن که از زبان حیوانات، قصه‌های انسانی را به زیباترین شکل بیان می کند.
معرفی کلیله و دمنه
کلیله و دمنه از بهترین آثار ادبیات کلاسیک ایرانی به شمار می رود. اصل کتاب از داستان‌های کهن هندی و به زبان سانسکریت بوده است. در زمان ساسانیان نسخه سانسکریت آن به پهلوی برگردانده شده . بعد از آن ابن مقفع آن را به عربی ترجمه کرده است . نسخه فعلی کتاب از زبان عربی به نثر بسیار زیبا و دلنشین و جذاب و البته نثر فنی توسط ابوالمعالی نصرالله منشی بازگردانی شده است . کلیله و دمنه سال های سال در بین کتابهای درسی ما جایگاه ویژه ای داشته است بسیاری از ما داستان های آن و جذابیت کم نظیرش را از کودکی در ذهن داریم . حکایت ها و قصه های پندآموز و زیبایی که هم دلنشین بودند و هم آموزنده .
نثر اصلی در دسته نثر فنی قرار می گیرد . این نوع نثر حاوی کلمات سخت، کلمات عربی بسیار ، کلمات کهن و کمی پیچیدگی است . برای خواننده دوستدار ادبیات کهن ، گره‌گشایی هر کدام از این کلمات جذابیت بسیار زیادی دارد . به گونه‌ای که وقتی خواننده به نثر این کتاب عادت می کند، بارها و بارها از خواندن آن لذت وافر خواهد برد. کلیله و دمنه توسط دکتر مجتبی مینوی تهرانی در ۱۳۴۳ تصحیح و توضیح داده شده است . تصحیح اخیر بهترین تصحیح کتاب به شمار می‌رود . کاری کاملاً علمی و اصولی که خواننده مشتاق را برای فهم بهتر کتاب بسیار درست راهنمایی کرده است .
کلیله و دمنه در پنج باب یا فصل تنظیم شده است . باب شیر و گاو، باب دوستی و کبوتر و زاغ و موش و باخه و آهو ، باب بوف و زاغ، باب بوزینه و باخه ، باب زاهد و راسو . هر کدام از این باب ها به شکل قصه در قصه حاوی حکایت زیادی است. شخصاً از خواندن حکایات فوق العاده کلیله و دمنه همیشه لذت برده‌ام . حکایات بیشتر از آنکه برای حیوانات قابل تصور باشد به جامعه انسانی نظر دارد. جامعه ای که راه اخلاق مداری را در پیش گرفته است . اخلاق مهره گمشده این روزهای جوامع انسانی همیشه در اولویت همه زمان ها بوده است . به این معنی که طرفداران بسیاری در چه ترویج اخلاق مداری و چه پایبندی به اصول اخلاقی در روابط اجتماعی و شخصی داشته و دارد .
پیوند دادن اصول اخلاقی با اصول دینی در کلیله و دمنه یکی از بهترین کتاب های حوزه اجتماعی را به وجود آورده است . نصرالله منشی مرد فرهیخته و خوش ذوقی بوده است که ادبیات فارسی و عربی را به شیوه ای با هم تلفیق کرده است که بعد از قرن ها هنوز هم لطف و زیبایی و کشش عمیقی نسبت به این کتاب وجود دارد . در سال های اخیر ممکن است برای دوستداران ادبیات کلاسیک ایران خواندن نثرهایی مثل نثر این کتاب اندکی سخت به نظر برسد. برای همین منظور افراد زیادی شروع به برگرداندن نثر کلیله و دمنه به نثر ساده و روان امروزی کردند. این قضیه برای کسانی که فقط میخواهند از پیام حکایات این کتاب بهره‌مند شوند ، بسیار مفید خواهد بود اما برای دوستداران واقعی ادبیات کلاسیک ایران چندان جذابیتی ندارد . لطف و ذوق و شوق و لذت خواننده دوستدار ادبیات به فهمیدن معنی لغات سخت و یاد گرفتن کلمات اصیل و کهن و گره گشایی خط به خط نثر کتاب است.
فابل :
فابل نوع ادبی به شمار می رود که در آن قصه از زبان حیوانات بیان می شود. به زبان دیگر شخصیت های کتاب حیوان هستند . از این زاویه کلیله و دمنه که از زبان دو شغال به همین نام روایت می شود ، از قدیمی ترین آثار در این حوزه به حساب می آید. بازگویی رفتارهای انسانی از زبان حیوانات بهترین شکل آموزش نکات اخلاقی به شمار می رود. نکته مهم درمورد کتاب همین موضوع اخیر است . جدای از این موضوع شخصاً هر وقت کلیله و دمنه مطالعه کرده ام در اواسط حکایت از این که قصه از زبان شغال، شیر ، گربه، راسو، گاو ،کبوتر، موش و دیگر حیوانات نقل شده است تعجب کردم! چون وقتی غرق در کتاب می شوم اصلاً فراموش می کنم که گوینده حکایت حیوان بوده است! در این مطلب کوتاه قصد من ترغیب شما به خواندن کلیله و دمنه است چون بهترین قصه ها، جذاب ترین حکایات، آموزنده ترین مطالب اخلاقی را در نثر شیرین این کتاب یافته‌ام .
نمونه‌ی کوتاهی از نثر کلیله و دمنه برای آشنایی شما با متن آن قرار داده می‌شود .
آورده اند که در آبگیری سه ماهی بود دو حازم و یکی عاجز . از قضا روزی دو صیاد بر آن گذشتند. با یکدیگر میعاد نهادند که جال بیارند و هر سه را بگیرند. ماهیان این سخن بشنودند. آنکه حزم زیادت داشت و بارها دستبردِ زمانه‌ی جافی دیده بود و شوخ چشمی سپهر غدّار معاینه کرده و بر بساط خرد و تجربت ثابت قدم شده، سبُک روی به کار آورد و از آن جانب که آب درآمدی بر فور بیرون رفت. در این میان صیادان برسیدند و هر دو جانب آبگیر محکم ببستند…
باب شیر و گاو
حازم: دوراندیش- جال: دام یا تور – جافی: جفاکار – غدّار: حیله‌گر- معاینه: دیدن – سبک : اینجا به معنی سریع و زود
امید دارم که خواندن نثر ادبی کهن فارسی ، راه‌های زیادی را در ذهن خواننده‌ی جوان امروزی، برای فهم نکات اخلاقی و درک زیبایی‌های نگارش گذشتگان باز خواهد کرد . از خواندن کتاب های خوب لذت ببرید و تجربه‌های خوبتان را به ما به اشتراک بگذارید.
